Malaki at mahirap na responsibilidad ang haharapin ng pangulo na papalit kay Presidente Aquino sa paglagay sa ayos ng relasyon ng Pilipinas sa China.
Ang problema sa teritoryo sa pagitan ng Pilipinas at China ay hindi bago. May mapa ang Pilipinas na nagpapakita na ang Scarborough Shoal (na tinatawag din na Panatag o Bajo de Masinloc) ay parte ng Pilipinas noong mga panahon pa ng Kastila).
Ngunit may mapa rin ang China na sa kanila rin ang Scarborough Shoal na tinatawag naman nilang Huangyan libu-libong taon na ang nakaraan.
Lalo pa sa mga isla sa Spratlys. Kahit mas malapit sa Palawan kaysa sa Beijing ang mga isla sa Spratlys, sabi ng China sakop daw ng kanilang Nine-dash line map ang halos 80 porsiyento ng South China Sea.
Ang pag-aangkin kasi ng Pilipinas ng mga isla sa Spratlys ay nangyari noong mga 60 na taon na ang nakaraan sa pamamagitan ng pag-angkin ni Tomas Cloma, isang Pilipino, ng mga isla roon. Sabi ni Cloma wala raw may-ari ng mga isla sa Spratlys nang dinatnan niya.
Magkaiba ang paninindigan ng Pilipinas at China sa pag-aari ng mga isla sa South China Sea.
Hindi nga lang China kasi inaangkin din ng Vietnam, Malaysia, Brunei at Taiwan ang ilang isla sa Spratlys.
Hindi bago ang sitwasyon na ‘yun. Maraming bansa ang may ganu’ng problema. Ngunit ang mga opisyal, lalo, pa ang mga lider, ay hindi nagbibitaw ng personal na insulto.
Iba ang administrasyon ni Aquino. Si Foreign Secretary Albert del Rosario ang nanguna sa komprontasyon at paggamit ng mga masakit na salita.
Noong may standoff sa Scarborough Shoal noong Abril 2012, inakusahan niya ang ambassador ng China na “duplicitous” o doble kara. Foreign Secretary ‘yan ha.
Lalo pa si Pangulong Aquino. Ikinumpara niya sa Nazi Germany ang China. ‘Di parang sinabi mong Hitler ang pangulo ng China na si Xi Jinping.
Sayang ang relasyon sa China na maraming aspeto: ekonomiya at kultura na pwedeng lumago kahit may problema tayo sa Spratlys.
Ngayon kokonti ang mga turista galing China na pumupunta sa Pilipinas. Sana buhay na buhay ang turismo (mga hotel at airline companies) kung maayos ang ating liderato.
Siyam na buwan na lang.
Malaking problema ngunit kung maayos ang liderato, maibalik sa dating sigla ang relasyon ng dalawang bansa.